ارزیابی یکپارچه سامانه منابع آب خراسان جنوبی در سطح استراتژیک با استفاده از چارچوب هدفگرا (GOF)

یکی از مهم‌ترین مراحل برنامه‌ریزی و اجرای مدیریت یکپارچه منابع آب، ارزیابی سامانه‌های منابع آب است. در ارزیابی یکپارچه می‌بایست مشکلات سامانه شناسایی شده و روابط علت و معلولی مشخص ‌گردند. اما از آنجا که معمولا سطوح مختلف در ارزیابی، به خصوص سطح استراتژیک کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، روابط علت و معلولی به درستی تعیین نمی‌شود که می‌تواند مدل‌سازی، سیاست‌گذاری و در نهایت مدیریت سامانه را دچار اشکال کند. در تحقیق حاضر از چارچوب هدفگرا در سطح استراتژیک برای ارزیابی یکپارچه استفاده می‌شود. چارچوب هدفگرا شامل بخش‌های مقیاس، دامنه، بعد، زمینه کلی، زمینه و زیرزمینه‌ها می‌باشد. با درنظر گرفتن این بخش‌ها، روابط علت و معلولی سامانه مشخص گردیده و بر اساس آن نشانگرهای لازم برای ارزیابی مشخص می‌شوند. برای بررسی عملی این چارچوب استان خراسان جنوبی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. پس از تعیین نشانگرها، مقادیر آنها کمی شده و روند هریک مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج نشان می‌دهد گرچه در بخش کشاورزی افزایش برداشت وجود داشته، اما تولید و ارزش افزوده در واحد سطح روند کاهشی نشان می‌دهد. به عبارتی آب اضافی برداشت شده، برای افزایش سطح زیر کشت بوده است، در حالی‌که کارایی روند کاهشی داشته است. در مورد محصولات باغی که سیاست‌گذاری‌ها در جهت افزایش سطح زیر کشت آنها بوده است روند نزولی تولید در واحد سطح کاملا قابل توجه است. اثرات این ضعف‌ها در بخش‌های دیگر یعنی اقتصادی و اجتماعی شامل کاهش اشتغال در بخش کشاورزی و مهاجرت از روستا به شهر دیده می‌شود.